Thập niên đầu thế kỉ XXI trôi qua với rất nhiều phức tạp, hệ lụy từ khủng hoảng tài chính toàn cầu. Những biến đổi về khí hậu, những thăng trầm trong sự nghiệp phát triển kinh tế và sự du nhập văn hóa phương Tây có một ảnh hưởng rất mạnh mẽ lên lối sống, tư duy và cách hành xử của người Việt thế kỷ XXI.

Một thú vui được người Việt hôm nay ưa thích nhất là du lịch.

Đặc biệt với sự phát triển của công nghệ thông tin, các rào cản về địa lý dường như không còn nữa. Mở rộng thông thương với thế giới đã mở ra một chương mới trong phong cách tiêu dùng của người Việt mà nổi trội nhất là cách tiêu dùng thực phẩm: chọn lọc và bổ dưỡng.

Sự xuất hiện của ngày càng nhiều loại thực phẩm phong phú trên thị trường đã góp phần tạo nên sự tinh tế và tính chọn lọc cao của người Việt ngày nay. Dinh dưỡng và vệ sinh là hai yếu tố hàng đầu trong các tiêu chí lựa chọn thực phẩm, đặc biệt đã có một sự thay đổi lớn trong khẩu phần dinh dưỡng của người Việt hiện đại: tăng chất xơ trong rau quả và giảm đáng kể chất đạm trong thịt.

Những ngày xưa khó khăn của dân ta, con cá miếng thịt là thứ rất quý hiếm. Ngày nay, hàng loạt cách trồng rau tại nhà được phổ biến rộng rãi và rau sạch là vấn đề mà ai ai cũng quan tâm. Điều đó không vì thế mà làm giảm đi nét văn hóa đặc trưng trong bữa ăn Việt: cơm, canh và một món thịt kho, cá kho vẫn hài hòa âm dương, ngũ hành làm vừa miệng cả những người khó tính nhất.

Để thích nghi với nhịp sống bận rộn mà vẫn đảm bảo sức khỏe cho cơ thể, người Việt ngày nay đã linh hoạt trong việc bổ sung năng lượng và chất dinh dưỡng từ những loại thực phẩm khác mà đặc trưng nhất là sữa. Từ người già đến trẻ nhỏ, bất kể đàn ông hay phụ nữ, sữa luôn được xem là sự lựa chọn hàng đầu để bổ sung chất cho các bữa ăn. Là một sản phẩm du nhập từ phương Tây, hôm nay sữa đã có mặt trong hầu hết mọi gia đình dưới đủ loại bao bì và nhãn hiệu khác nhau, dần trở thành một phần không thể thiếu trong nguồn thực phẩm hàng ngày của người Việt.

Cuộc sống thường nhật đầy những bộn bề, lo toan kiếm sống dần thay thế lối sống nhà nông xưa kia, ban ngày vất vả ngoài đồng nhưng được thảnh thơi tâm trí khi về quần tụ với gia đình, thưởng thức một bữa ăn ngon miệng và ấm cúng. Những nghĩ ngợi, ưu phiền, lo lắng, bận tâm… ngày một nhiều và người Việt đang cần nhiều hơn những phút giây bình lặng giản đơn cuối ngày trong đời sống tinh thần của họ. Một thú vui được người Việt hôm nay ưa thích nhất là du lịch trong nước và đặt chân sang cả các nước láng giềng.

Du lịch là thứ rất xa xỉ với cha ông xưa, khi chỉ sống trong làng với lũy tre xanh bao bọc. Nhưng người Việt hiện đại thế kỉ XXI thì không thế. Tìm cách xa thành phố, đi nghỉ cuối tuần, cuối tháng, cuối năm. Kể cả Tết Nguyên đán, người Việt phá lệ, đi tìm niểm vui ở thành phố lạ, ở nơi không phải cố hương, nhằm đổi mới cảm giác, dù số người này chưa phải là tỉ lệ áp đảo.

Điều này chứng tỏ chính người Việt đã tự mở rộng quan niệm, thay đổi thói quen và không gian vui sống một cách tự nhiên trong thế giới đang trở nên phẳng, nhờ sự tiến bộ vượt trội về công nghệ thông tin trên toàn cầu. Điều đó đã chứng minh rằng người Việt hôm nay ưa thích sự linh hoạt, thích nghi, phiêu lưu… từ môi trường vật chất đến tinh thần.

Như thế, trong một hoàn cảnh kinh tế-xã hội nhiều biến động và đổi thay, cuốn theo những xu hướng hành vi ứng xử mới, người Việt đã biết chắt lọc những tinh hoa trong văn hóa phương Tây và đưa vào đời sống thuần Việt một cách khéo léo, nhịp nhàng để bước chân của người Việt hiện đại bắt kịp với bạn hữu bốn phương mà đôi khi vẫn dừng lại để nhìn về nguồn cội trăm năm.

Phó giáo sư, tiến sĩ nghệ thuật học Nguyễn Thị MinhThái